In mijn coachingpraktijk is dat in de eerste sessie(s) een veelgehoord zinnetje. “Ja ik weet dat ik te veel stress, maar ik ben nu eenmaal zo.” of “Alles moet altijd spik en span zijn, anders blijf ik onrustig. Ik ben nu eenmaal zo.” of “Ik moet altijd alles gecheckt hebben vooraleer ik het los laten, enzovoort. “
Het klinkt heel vanzelfsprekend, bijna alsof het een vaststaand feit is. Maar dat is het niet. Het is belangrijk dat je een onderscheid maakt tussen dingen die je doet en wie je bent. Ook als je bepaald gedrag al heeeeel lang vertoont, blijft het een gewoonte, geen identiteit.
Door jezelf volledig gelijk te schakelen met je gewoonte (“ik ben nu eenmaal zo”), zet je jezelf vast. Je sluit op die manier elke vorm van groei uit. Je bent zoveel meer dan je gewoontes, je patronen.
Je kan je gewoontes, je gedrag veranderen. Dat is niet gemakkelijk, want die gewoontes zitten diep verankerd, maar het is wel haalbaar. In deze blog geef ik vijf concrete stappen om je slechte gewoontes aan te pakken en deze te vervangen door nieuw, helpend gedrag.
Stap 1 : Word je bewust van je patroon
Je kan niets veranderen wat je niet ziet. Start met observeren : wanneer vertoon je die gewoonte. Wat is de trigger die dit gedrag veroorzaakt ? Wat voel je ? Wat denk je ?
Je merkt bijvoorbeeld dat je elke avond voor je naar bed gaat je mails van het werk checkt. Waarom? Omdat je bang bent iets te missen. Of omdat je moeilijk kunt ontspannen als je inbox niet leeg is.
Noteer bv. een week al je gedachten, gedrag, gevoelens in een schriftje. Maak steeds een combinatie van die 3 want gedrag wordt getriggerd door gevoelens en gevoelens door gedachten. Als je de link tussen die 3 door hebt, dan ben je al een heel eind gevorderd.
Noteer alle nadelen van het gedrag waar je vanaf wil. Dit gaat je de motivatie geven naar verandering.
Stap 2: Koppel dit gedrag los van je identiteit
Zeg niet: “Ik ben een controlefreak.”
Zeg liever: “Ik heb de neiging om controle te willen houden in onzekere situaties.”
Zeg niet : “Ik ben perfectionistisch“
Zeg liever : “Ik heb de neiging om alles perfect te willen doen. Ik wil geen fout maken, want dan schaam ik me.”
De essentie zit hem in het verschil in taal. Door gedrag en identiteit los te koppelen, kan je beginnen experimenteren met ander gedrag. Je bent niet je gewoonte – je hebt een gewoonte. De eerste voelt onveranderbaar, de tweede kan je wel veranderen, met een beetje moeite en wilskracht.
Stap 3: Kies bewust voor alternatief gedrag
Welk alternatief gedrag zou je willen stellen ? Probeer niet alles tegelijkertijd aan te pakken. Start met een kleine haalbare stap die je een stapje dichter brengt naar meer helpend gedrag.
Als je de neiging voelt om voor het slapen gaan, je mails te lezen, vervang dit dan door ander, meer ontspannend gedrag. Doe bijvoorbeeld enkele ontspannings- of ademhalingsoefeningen, of wandel een blokje om. Zorg dat je de slechte gewoonte vervangt door iets anders waar je een gewoonte van kan maken.
Maak een lijstje van voordelen die dit alternatief gedrag voor jou gaat opleveren. Door elke avond ontspanningsoefeningen te doen, ga je beter de nacht in en zal je waarschijnlijk meer ontspannen slapen. Hierdoor gaat je stresslevel overdag ook naar beneden.
Leg dit lijstje van voordelen naast de nadelen van je slechte gewoonte. Bekijk in hoeverre dit jouw leven gaat veranderen in de goede zin.
Stap 4 : Beslis om dit alternatief gedrag vanaf NU te gaan inzetten.
Stel het niet uit, want dan ga je weer nadenken. Je neemt nu de beslissing om te veranderen, ga dan ook onmiddellijk naar de actie over. Jouw motivatie is nu het grootst want je hebt de dingen mooi op een rijtje gezet. Als je dan direct een succes(je) boekt, dan gaat dat je motivatie alleen maar versterken.
Stap 5 : Bouw aan herhaling en mildheid
Het veranderen van je gedrag gaat niet in een rechte lijn. Je gaat af en toe terugvallen in je oude gedrag. Het gaat niet om perfect te zijn, maar om te oefenen. Het is belangrijk dat je je bewust wordt van die kleine terugval . Zet dit bewustzijn dan onmiddellijk om in het besluit om vanaf nu die nieuwe betere gewoonte terug in te zetten.
Je hebt bijvoorbeeld een drukke dag gehad en je bent je mails weer aan het checken. Merk het op, stop met mails checken en zet je alternatieve gedrag in : ontspanningsoefeningen. Wees mild en veroordeel jezelf niet. Je lette even niet goed op, maar vanaf NU ga je terug met dat nieuwe gedrag aan de slag. Kijk naar de keren dat je het wel hebt gehaald, niet naar de keren dat je het niet deed.
Hoe meer je dat nieuwe gedrag gaat inzetten, hoe meer die wordt ingesleten in je brein totdat een nieuwe gewoonte gecreëerd is.
Tenslotte :
Het begint bij het loslaten van de overtuiging dat je “nu eenmaal zo bent”. Jij bent veel meer dan het gedrag wat je stelt. Je hebt de vrije keuze, ook al voelt dat soms niet zo.
Geef jezelf de kans om te experimenteren. Om te oefenen. Om mild te zijn voor jezelf. En om stap voor stap nieuwe gewoontes op te bouwen. Die nieuwe gewoontes die jou gaan helpen om de persoon te worden die je wel wil zijn.
Je hoeft jezelf niet helemaal te veranderen. Je moet enkel ruimte maken voor wie je ook kan zijn.